KRZYŻ HARCERSKI

 

Jest odznaką wzorowaną na najwyższym odznaczeniu wojskowym - Krzyżu Virtuti Militari (ustanowionym przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1792r.), przyznawanym za wyjątkowe męstwo na polu walki. Projekt Krzyża opracował w 1912 roku ks. Kazimierz Lutosławski, jako odznakę nielegalnie działającej w Warszawie Naczelnej Komendy. Krzyż posiada bogatą wewnętrzną symbolikę. Jego ramiona oplata wieniec z liści lauru (po prawej) oraz liści dębu (po lewej). Liście laurowe są symbolem zwycięstwa. Wieniec z liści laurowych nosili autorzy największych viktorii, rzymscy cesarze. Dla harcerza liście laurowe oznaczają tryumf nad własnymi słabościami. Liście dębowe od dawien dawna symbolizują męstwo i dzielność. Wieniec z liści dębowych mieli prawo nosić tylko ludzie władający ogromną siłą - ducha, mięśni, czy magii. Cechy te- męstwo i dzielność, powinny być również udziałem każdego harcerza. Wieńce te są połączone zapinką, która oznacza, że harcerz powinien łączyć w sobie te dwie cechy. Inna interpretacja mówi, że jest to węzeł, który podobnie jak węzeł na chuście (dawniej zastępujący pierścień) ma przypominać o obowiązku spełnienia przynajmniej jednego dobrego uczynku dziennie. Wśród dębowych liści można również dostrzec trzy żołędzie, symbolizujące trzy rozbiory, ewentualnie trzech zaborców Polski. Na poprzecznych ramionach Krzyża widnieje napis: Czuwaj! - pozdrowienie harcerskie. Jest on podzielony na dwie części, tak jak ZHP, które składa się z pionu męskiego i żeńskiego (obecnie połączonych). Miejsce przecięcia ramion Krzyża objęte jest kręgiem - symbolem doskonałości, ewentualnie bratniego harcerskiego kręgu. Wewnątrz okręgu znajduje się lilijka. Gwiazdki na jej ramionach oznaczają oczy harcerza - zawsze szeroko otwarte, starające się dostrzec, kiedy i gdzie harcerz może być potrzebny. Rozchodzące się promienie symbolizują dążenie harcerstwa do objęcia swym wpływem coraz większych kręgów młodych ludzi, a także promieniowanie harcerzy jako przykład dla całej polskiej młodzieży. Na ramionach Krzyża wykropkowane są punkciki oznaczające liczne jak ziarnka piasku czy gwiazdy na niebie dobre uczynki, jakie powinni spełniać harcerze. Według starszych interpretacji punkciki te mają symbolizować niezliczone szeregi harcerzy i harcerek. Powstałe po listopadzie 1918 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz stanowiący, że Krzyż Harcerski jest jedyną odznaką cywilną, jaką można nosić na mundurze wojskowym. Krzyż Harcerski otrzymuje się po złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego i nosi się go 2 cm nad lewą kieszenią munduru. Instruktorzy noszą pod Krzyżem podkładki odzwierciedlające ich stopień instruktorski.
              Dla wszystkich  harcerzy Krzyż pozostaje czymś niezwykle wartościowym, cennym. Czymś, co przechowuje się z pietyzmem przez całe życie i nierzadko przekazuje dzieciom i wnukom jako rodzinną świętość. Patos? Może, ale spróbujcie poprosić harcerza, aby dał Wam go na pamiątkę.

 

 

 

 

LILIJKA HARCERSKA

 

Jest tradycyjną odznaką noszoną na nakryciu głowy przez harcerzy (srebrna) i instruktorów (złota). Stylizowana w różny sposób jest używana przez większość męskich organizacji skautowych na świecie (żeńskie używają znak liścia koniczyny). W Polsce obowiązuje ona zarówno harcerki jak i harcerzy. Po raz pierwszy pojawiła się u nas na Krzyżu Harcerskim. Następnie używała jej Polska Organizacja Skautowa (powstała w Piotrkowie w 1915) jako odznaki podstawowej.
              Lilijka jest wzorowana na igle magnetycznej kompasu - symbolizuje harcerza, który zawsze wybiera słuszną drogę.
              W 1927 roku umieszczono na jej ramionach litery ONC - Ojczyzna, Nauka, Cnota, skrót hasła Filomatów (organizacja młodzieżowa mająca na celu upowszechnienie wśród tamtejszego społeczeństwa idei patriotyzmu i samokształcenia). Na węźle spinającym ramiona lilijki widniał napis ZHP. Oba skróty istniały do 1965 roku, kiedy to zmieniono jej kształt i usunięto literki. VII Zjazd ZHP w 1981 roku przywrócił dawny wygląd lilijki i tradycyjne oznaczenie. Na lilijce z krzyża nie ma żadnych liter, są za to dwie gwiazdki. Symbolizują one oczy harcerza, zawsze szeroko otwarte, uważnie obserwujące świat, gotowe dostrzec dobro i zło. Są symbolem oczu patrzących i widzących kiedy i gdzie harcerz może być pomocny.
              Lilijka jest noszona na nakryciu głowy, a harcerze na okresie próbnym przypinają ją w miejscu, gdzie nosi się krzyż harcerski. Symbolem harcerzy i instruktorów drużyn wodnych i żeglarskich jest lilijka połączona z kotwicą.

 

 

 

 

ZAWOŁANIE „CZUWAJ!”

 

 Harcerskie pozdrowienie "Czuwaj" używane było dawniej przez rycerzy polskich stojących na warcie. Wtedy miało zapobiec zaśnięciu na posterunku. Teraz przypomina o stałej gotowości każdego harcerza do służby ojczyźnie, pracy dla innych, niesienia pomocy i ustawicznej pracy nad sobą.
              Pozdrowienie to wprowadziła do polskiego skautingu w 1912r. 3. Lwowska Drużyna Żeńska im. Emilii Plater założona (w 1911r.) przez Olgę Drahonowską - Małkowską. Drużyna ta (pierwsza polska drużyna żeńska) zorganizowała w lipcu 1912r. również pierwszy w dziejach obóz żeński. Na tym obozie postanowiono zastąpić używane wówczas w skautingu pozdrowienie "Czołem!”, przejęte od Towarzystwa Sokół, obowiązującym do dzisiaj "Czuwaj!". Uznano, bowiem, że w pozdrowieniu sokolim jest element czołobitności, uległości, że pochodzi ono od "chylę czoła", "padam czołem" itp. Pozdrowienie używane początkowo przez 3. Lwowską Drużynę szybko rozpowszechniło się w pozostałych drużynach skautowych i przyjęte zostało jako oficjalne przez cały polski skauting. Przejął je powstały w 1918r. Związek Harcerstwa Polskiego.

 

 

 

 

HYMN HARCERSKI

Hymn harcerski jest hymnem Związku Harcerstwa Polskiego od 1918 roku. Oficjalnie hymnem jest jedynie pierwsza zwrotka i refren. W 1977 roku wprowadzono do hymnu dodatkową zwrotkę pióra Jerzego Majki, ale VII Zjazd ZHP w marcu 1981 roku przywrócił dawną postać, wprowadzając do Statutu ZHP zapis, że hymnem ZHP jest jedynie pierwsza zwrotka i refren. Wcześniej hymnem ZHP była Rota Marii Konopnickiej.

Pieśń Wszystko, co nasze jest również hymnem Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej , Stowarzyszenia Harcerskiego oraz Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej w Kanadzie

Tekst napisany w 1911 roku przez Ignacego Kozielewskiego, refren w 1912 roku przez Olgę Drahonowską-Małkowską, muzyka pochodzi z pieśni "Na barykady"

Wszystko co nasze Polsce oddamy
W niej tylko życie więc idziem żyć
Świty się bielą, otwórzmy bramy
Rozkaz wydany, wstań w słońce idź!

Ramię pręż, słabość krusz

Ducha tęż, Ojczyźnie miłej służ

Na jej zew, w bój czy trud

Pójdzie rad harcerzy polskich ród

Harcerzy polskich ród!